Γκαουντί ι Κορνέτ, Αντόνιο

(Antonio Gaudi y Cornet, Ρεούς 1852 – Βαρκελώνη 1926).Ισπανός αρχιτέκτονας. Ο Γ. συμμετείχε στην προσπάθεια ανανέωσης της ευρωπαϊκής αρχιτεκτονικής της εποχής του με εντελώς προσωπικούς τρόπους και χωρίς καμία εξάρτηση από τους μεγάλους πρωτοπόρους των άλλων ευρωπαϊκών κέντρων. Αν και οι ρυθμολογικές και πολιτιστικές πηγές του είναι πολύπλοκες, εύκολα μπορούν να αναγνωριστούν: η τοπική αρχιτεκτονική (γοτθική της Καταλονίας, μπαρόκ, αραβική), οι θεωρίες του Ράσκιν, του Μόρις και των Άγγλων προραφαηλικών, το ενδιαφέρον για τα νέα υλικά και η αγάπη για τις φυσικές μορφές, που τις χρησιμοποίησε ως διακοσμητικά και μορφολογικά στοιχεία. Ο Γ. εκκίνησε από τη διεθνή διάθεση της αναζωογόνησης του γοτθικού ρυθμού, αλλά σύντομα απελευθερώθηκε από την υποδούλωση στις ιστορικές αναβιώσεις και προσαρμόστηκε στο σύγχρονο μεγάλο κίνημα του Νέου Ρυθμού (Art Nouveau) με το οποίο τον συνέδεε η ίδια ανάγκη έρευνας και δημιουργίας νέων εκφράσεων. Στα ώριμα έργα του, ωστόσο, ξεπέρασε τη διακοσμητική επιτήδευση και αυτού του ρυθμού, αφοσιώθηκε σε πρωτότυπες αναζητήσεις γύρω από τα προβλήματα των σχέσεων μορφής και χώρου και μετασχημάτισε κατά τρόπο εξπρεσιονιστικό τις πλήρεις και τις κενές επιφάνειες του οικοδομικού κύβου. Οι εξαρτήσεις του από την τοπική παράδοση διακρίνονται περισσότερο στα νεανικά του έργα, και κυρίως στις κατοικίες Βιθένς και Γκουέλ στη Βαρκελώνη (1878-80 και 1885-89, αντίστοιχα) και Ελ Καπρίτσο στην Κομίλας της βόρειας Ισπανίας (1883-85), όπου εμφανίζονται διακοσμήσεις με σμαλτωμένα πλακίδια, παραβολικά τόξα και σφυρήλατες σιδεριές οι οποίες έχουν επηρεαστεί από το ύφος λίμπερτι. Τα στοιχεία αυτά θα παραμείνουν σταθεροί παράγοντες στο έργο του Γ. Στα εντυπωσιακά για την εφιαλτική έντασή τους έργα της ωριμότητάς του, ανήκει το παρεκκλήσιο της Κολόνια Γκουέλ στη Σάντα Koλόμα ντε Θερβελό κοντά στη Βαρκελώνη (1898-1914), το άλσος Γκουέλ (1900-14), η κατοικία Μπατλό (1905-7), η κατοικία Μιλά (1905-10) και η εκκλησία της Αγίας Οικογένειας στη Βαρκελώνη (1883-1926). Στα έργα αυτά ανέπτυξε περισσότερο τις μορφολογικές αναζητήσεις και εκδήλωσε την οξύτατη ευαισθησία του για τις τρισδιάστατες αξίες και για τις πλαστικές και χρωματικές ιδιότητες των σχημάτων. Μεταχειρίστηκε τα υλικά κατά τέτοιο τρόπο ώστε να έχουν τη μεγαλύτερη δυνατή απόδοση και επεδίωξε την ενοποίηση αρχιτεκτονικής, γλυπτικής και ζωγραφικής. Από τις πιο αξιόλογες καινοτομίες του υπήρξε η κλίση των κιόνων προς την κατεύθυνση της ώθησης που έχουν να αντιστηρίξουν· έτσι λειτουργούν ταυτόχρονα και ως στατικά στοιχεία και ως αντηρίδες και δημιουργούν μία συνέχεια καμπύλων επιφανειών που συντελεί στην ενιαία πλαστική εντύπωση του συνόλου. Το νέο σύστημα εφαρμόστηκε για πρώτη φορά στο ιδιόρρυθμο παρεκκλήσιο της Κολόνια Γκουέλ και στο άλσος Γκουέλ (ένα εκπληκτικό δείγμα αρχιτεκτονικής τοπίου, με διακόσμηση από μωσαϊκά που έχουν κατασκευαστεί από σπασμένα πολύχρωμα πλακίδια) και κορυφώθηκε στην κατοικία Μιλά, όπου οι ρυθμικές κινήσεις των τοίχων, των κιόνων και των παραβολικών τόξων καθορίζουν ολόκληρη τη μορφή του οικοδομήματος οριζόντια και κάθετα, εσωτερικά και εξωτερικά, και δημιουργούν διαδοχικούς συνεχόμενους χώρους, που με τις ποικίλες επιπτώσεις του φωτός μεταβάλλουν το κτίριο σε ζωντανό υπερφυσικό γλυπτό. Το αυστηρά ορθολογιστικό πνεύμα της περιόδου του μεσοπολέμου αγνόησε την αρχιτεκτονική του Γ. Μετά τον Β’ Παγκόσμιο πόλεμο, όμως, όταν η σύγχρονη αρχιτεκτονική προχώρησε σε νέες λύσεις και οι νέες πολιτιστικές απαιτήσεις οδήγησαν στην ανάγκη εξανθρωπισμού της αρχιτεκτονικής, ανανεώθηκε το ενδιαφέρον για την εργασία του μεγάλου Καταλανού καλλιτέχνη. Το ιδιόρρυθμο κτίριο «Μπατλό» που οικοδομήθηκε στις αρχές του περασμένου αιώνα πάνω σε σχέδια του Αντόνιο Γκαουντί, θεωρείται από τα κορυφαία αρχιτεκτονικά έργα του 20ού αι. (φωτ. Ρεβέκκας Καλιμτζάκη). Η εκκλησία της Αγίας Οικογένειας στη Βαρκελώνη, ιδιόμορφο δείγμα γοτθικής νεωτεριστικής αρχιτεκτονικής, ανήκει στα εντυπωσιακά έργα του Αντόνιο Γκαουντί ι Κορνέτ.